Hướng dẫn sử dụng bàn tính gẩy

Bàn tính gẩy

Hướng dẫn sử dụng bàn tính gẩy

Dưới đây là cách sử dụng chiếc bàn tính Soroban của Nhật Bản (loại bàn tính có cấu tạo 1 hạt ở hàng trên và 4 hạt ở hàng dưới). Tôi yêu Soroban Nhật Bản vì đó là loại hình bàn tính mà tôi thường dùng. Việc sưu tầm bàn tính đã trở thành niềm đam mê của tôi. Nhiều cái được làm thủ công rất cẩn thận và nhìn thật đẹp mắt, đặc biệt là những cái đã có từ lâu đời.

Một vài chiếc trong bộ sưu tập của tôi có cả chữ ký của người đã làm ra nó. Có vẻ như họ rất trân trọng sản phẩm thủ công này. Tôi yêu cái cách họ sáng tạo và cảm nhận về những chiếc bàn tính ấy.

Người Trung Quốc có phiên bản bàn tính riêng của họ với cấu tạo 2 hạt ở hàng trên và 5 hạt ở hàng dưới, gọi là suan pan. Soroban và suan pan chỉ khác nhau một chút về cấu tạo, còn cách sử dụng và lợi ích mà chúng mang lại thì hầu như là giống nhau.

Bàn tính Soroban (Nhật Bản)

(Hình.1)

Bàn tính Soroban được cấu tạo bởi khung và các cột dọc gồm các hạt có thể di chuyển lên xuống trên đó. Chia bàn tính thành hai phần trên và dưới là một thanh ngang gọi là xà giữa.

Hạt bàn tính

Chiếc bàn tính Soroban hiện đại có 1 hạt nằm phía trên xà giữa và 4 hạt nằm dưới xà giữa. Hạt phía trên có giá trị là 5 (đơn vị, chục, trăm, nghìn, vv…). Mỗi hạt phía dưới có giá trị là 1 (đơn vị, chục, trăm, nghìn, vv…)

Dọc theo chiều dài của xà giữa, bạn có thể nhận thấy cứ cách 3 cột thì lại có 1 dấu chấm. Dấu chấm đó được gọi là điểm đơn vị. Bạn có thể bắt đầu phép tính với bất kỳ cột nào có điểm đơn vị ở trên. Các dấu chấm ấy cũng có chức năng như dấu phân chia hàng nghìn, hàng triệu, hàng tỉ, …Ví dụ như trong ảnh 1, nếu coi cột I là cột đơn vị, thì cột F sẽ là hàng nghìn và cột C sẽ là hàng triệu.

Thiết lập số trên bàn tính Soroban

Chỉ dùng ngón cái và ngón trỏ để thiết lập số trên bàn tính. Ngón cái đẩy các hạt phía dưới tiến về phía xà giữa. Ngón trỏ làm tất cả những phần việc còn lại như gạt hạt phía trên xuống phía xà giữa, đẩy hạt đó về  vị trí cũ hoặc gạt các hạt phía dưới về vị trí ban đầu.

 

Đẩy các hạt phía dưới lên

Hình.2

 

Gạt các hạt phía dưới xuống

(Hình.3)

Gạt hạt phía trên xuống

(Hình.4)

Đẩy hạt phía trên lên

(Hình.5)

Khi thiết lập số trên bàn tính, ta đẩy và gạt các hạt bàn tính để chúng chạm vào xà giữa.

 Đẩy 1 hạt phía dưới lên để nó chạm vào xà giữa thì cột bàn tính đó thể hiện giá trị là 1.

Khi 3 hạt phía dưới chạm vào xà giữa thì cột đó có giá trị là 3.

o   Để thiết lập giá trị là 5 thì đẩy hết các hạt phía dưới ra xa xà giữa và gạt hạt phía trên xuống chạm vào xà.

o   Gạt cùng lúc 2 hạt phía dưới và 1 hạt phía trên chạm vào xà giữa thì cột đó có giá trị là 7.

Trong Hình 6, từ trái sang phải, mỗi cột thể hiện giá trị là 1, 3, 5, 7 và 9. Nếu coi cột F là hàng đơn vị, thì chiếc bàn tính nằm bên tay phải thể hiện giá trị là 42.386 ở các cột B, C, D, E và F.

,

 

Hình 6

Xóa dữ liệu trên bàn tính

Trước khi thực hiện phép  tính, bạn phải xóa hết dữ liệu trên bàn tính, tức là đưa bàn tính về giá trị 0. Đầu tiên bạn hãy dựng  thẳng đứng bàn tính để tất cả các hạt trôi xuống phía dưới. Sau đó đặt bàn tính nằm xuống mặt phẳng trước mặt, dùng ngón trỏ của tay phải để đẩy các hạt phía trên xà giữa ra xa xà giữa giống như hình số 7.

 

Hình 7

Luôn luôn thao tác từ trái sang  phải

Điều cơ bản nhất cần ghi nhớ khi sử dụng bàn tính gẩy Soroban là bạn phải thao tác  từ trái sang phải. Điều này có vẻ hơi kỳ lạ nhưng lại rất quan trọng. Đó là một trong những điểm mạnh của chiếc bàn tính gẩy. Điều đó cho phép bạn giải những phép toán với tốc độ nhanh  và độ chính xác cao.

Để hiểu hơn về điều này, bạn hãy thử thực hiện phép tính sau: 237 + 152 = 389. Bạn hãy thiết lập số 237 trên bàn tính từ trái sang phải. Bây giờ thực hiện phép tính + 152  bằng cách thêm 1 vào cột hàng trăm, thêm 5 vào cột hàng chục và thêm 2 vào  cột hàng đơn vị. Bạn sẽ thấy kết quả là 389.

Thực hiện phép trừ tương tự như thế. Bây giờ bạn hãy làm phép tính 187 - 125 = 62. Thiết lập số 187 trên bàn tính từ trái sang phải. Sau đó -125 bằng cách trừ 1 từ cột hàng trăm, trừ 2 từ cột hàng chục và trừ 5 ở cột hàng đơn vị. Kết quả sẽ là 62.